Tüze (Özet) : Tüze, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçekleneşelendiren bir düzen bileğildir. Tüze, maşer içinde insanoğluın filhakika elbette davrandıklarını bileğil, elbette davranmaları icap ettiğini gösterir. Tüze, namına uyulmak ve uygulanmak muhtevain vardır. Türe kıymeti dolayısıyla, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene almak, maşerî dirimın gerçekleşmesini uydurmak ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Tüze düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin zıtsına akseptans edilmesi ve uyulması müstelzim, katiyetle harbi kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği üzere, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle maşer içinde insanoğluın reviş ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her vakit mümkündür. “İşte dostluk, âdem evladı davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir cümle, bir bütündür.” İnsan-âdem evladı, âdem evladı-huy ilişkilerinin insanlığın şerik çıkarı ve huzuru muhtevain evrensel ilkelerle güvence şeşna tuzakınmasıdır. Tüze, beşeriyet seviyesi muhtevain göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birbir hayli görüş ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, derslik çıkarları, maşer sözleşmesi, huy ve insanoğlu olarak tamlayan temalerdir. Tüze Nedir Tüze, toplumun umumi menfaatini yahut fertlerin ve toplumun şerik iyiliğini uydurmak maksadıyla konulan ve amme gücüyle desteklenen kaide, hak ve kanunların bütünüdür. Daha geniş bir tanılamamıyla dostluk, adalete yönelmiş maşerî yaşfakat düzenidir. Tüze Lügat Valörı Tüze kelimesi Arabi “hak” kökünden gelir ve hak kelimesinin çoğmehabetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Zenciçda “hak” kelimesinin çoğmehabetli “ilenme’kak”tır. Türk Dil Kurumu’na göre dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım güçlükleü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” anlamı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet anlamında da kullanılır. Uran Valörı Tüze dönemden döneme değiştiği muhtevain hala doyurucu bir tanılamam bünyelamamıştır. Kant “Tüzeçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok akseptans edilen tanılamamı ise: “Muayyen bir zamanda sınırlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) bağlamlanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak dostluk, kendi içinde temel olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun eşhas arası ilişkileri husus kayran kısmına Özel Tüze, eşhas ile devlet yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Kamu Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Tüze, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna cevap Anayasa Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku amme hukukunun sarrafiyelıca madun dallarıdır. Tüze Kuralları ve Özellikleri Hukuku gayrı toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik devlet tarafından güvenceye tuzakınmış ve cebri yaptırımlara ehil olmasıdır. Tüze kuralları âdem evladı davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun valör hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle benzeri nitelikteki tekmil durumlarda uygulanması esenlanır. Yaptırım (Müeyyide) Tüze kayranında yaptırım amme gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek muhtevain kullanılır. Tüze düzenini esenlamayı ve korumayı fakatçlayan yaptırımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve manevi yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yaptırımlar bu durumları dikilmek muhtevain kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, cezaevi ve kredi cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, vurgun yama; algı hukukunda algı ve kaçakçılık cezaları üzere derece derece dostluk dallarında derece derece yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile dayalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; bilinçi bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin problemlerını çözmek yahut politik temaleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan dostluk, umumi olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Tüze, adalete yönelmiş maşerî bir yaşfakat düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kullanışlı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşerî dirimı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve güvenlik içinde bir arada yaşamalarını esenlamaktır. 2. Teamül Yarar (Içtimai İhtiyaçların Içinlanması) Hukukun kullanışlı amacını, maşerî gerçeklik belirler. Tüze bu fonksiyonu ile maşer içinde canlı insanoğluın, birbirleri ile düşünmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanoğlunun bünyesından kaynaklanan gereksinimlerinı zıtlamaya çtuzakışır. Tüze bu fonksiyonu ile mevlit, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek dostluk düzeni dirimın temel gerçeklerini görmezden gelemez. Tüze düzeni, insanoğlunun doğal bünyesına ve bundan ileri gelen gereksinimlerine münasip edinmek zorundadır. Tüze önemli ölçübile, iktisadi gerçeklere bile merbutdır; iktisadi gereksinimlara uymalı ve onları zıtlamalıdır. 3. Türe Tüze bu fonksiyonu ile sınırlı bir kodifikasyon şeşna aldığı toplumsal gereksinimlerı, özü salt bir muadelet düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak ciddi kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaca tanılamamıyla doğruluk, “bir muadelet düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) edinmek üzere dü derece derece anlamda kullanılır. Türe esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet anlamında zatî bir özelliği deyimler. özlük her vakit haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni tesviye etmek uğrunda durmadan ve bileğhizmetmez bir çaba gösterir. İşte bu reviş ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile dayalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk peritonı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği ilgi biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk kayranında hukuki valör olarak laf konusu olan doğruluk bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve rüşvetlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Maşer muhtevaindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini muhtevaeren kurallar tekmilü olarak dostluk, bu bileğerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve kullanıvermek yerinde bulunduğuna göre, adaletin böylelikle, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Tüze normlarında doğruluk acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü doğruluk peritonı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün dostluk sistemine ve sistemlerine egemen bulunan, nesnel ve salt bir valör niteliğindeki adalettir. Tüze bir maşer düzenini muhtevaerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; lazım bulunan düzeni mukayyet olmak, gerekse onu bileğhizmettirmeyi meşrulaştırmak muhtevain her vakit adalete sarrafiyevurulur. Nesnel ve yasa üstü doğruluk hukukta zıtmıza oturmuş dostluk düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim dostluk anlamında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, bulunan dostluk düzenlerinin namına münasip olup olmadığı açısından bir valör ve kıymetlendirme ölçüsü olabilir. Gine bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun akdetmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile pozitif ve aksi zıtlıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon muvazene içinde olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Olağan olarak bütün dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî yaşfakat uyacak, hem bile bu maşerî dirimın amerikan barış içinde sürebilmesi muhtevain bir düzen görünümünü esenlamaya çtuzakışacaktır.
Afyon İş Hukuku
Kategori: Uncategorized
Yorumlar